“Veilige vakantielanden veranderen in gevaarlijke bestemmingen”

Eric Schouten komt uit de wereld van de AIVD, de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst. Vandaag de dag heeft hij zijn eigen bedrijf, Dyami Security Intelligence, waarmee hij (reis)bedrijven helpt om te begrijpen wat er in de wereld speelt en waar je als reisbedrijf op moet voorbereiden als het om de veiligheid van medewerkers en klanten gaat. Vanuit Dyami doet Schouten naar eigen zeggen hetzelfde als bij de AIVD. “Maar effectiever en sneller.”

“Na een periode van rust tussen het westen en Rusland staat er inmiddels weer een agressieve natie aan de grenzen van de NAVO”, aldus Schouten. “Interessant genoeg begon ik mijn bedrijf vijf jaar geleden, vlak voordat Covid uitbrak. Tot een jaar geleden was niemand echt geïnteresseerd in veiligheid. Nederlanders zijn goed in het wegkijken van problemen. Natuurlijk kan je als reissector praten over de prachtige wereld en de mogelijkheid van prachtige reizen, maar de wereld is zodanig aan het veranderen dat je wel maatregelen moet nemen. Wij helpen continu mensen die in problemen komen. Tijdens de Covid-pandemie, maar denk ook aan de evacuatie van 300 Nederlanders uit Kabul, terwijl Buitenlandse Zaken niet adequaat handelde. Zelfs in Oekraïne, Sudan, Israël en Libanon hebben we mensen geholpen.”

Tekst gaat verder onder de foto.

Analyseren

De reisbranche heeft continu te maken met geopolitieke onrust. Schouten: “Bij de AIVD hielp ik de luchtvaartsector met het duiden en analyseren van die risico’s. Vanuit Dyami helpen wij luchtvaartmaatschappijen met het bekijken van routes en hoe je veilig op een bestemming komt. Het is belangrijk dat reisbedrijven weten welke luchtvaartmaatschappijen welke veiligheidsanalyses doen. Er zijn hele grote luchtvaartmaatschappijen in de wereld die in mijn ogen minder serieus met de risico’s omgaan. Je wil natuurlijk geen tweede MH17-situatie. Wees je ervan bewust met welke airline je je passagiers laat vliegen.”

Polycrisis

Elke week geeft Dyami briefings aan haar klanten om de wereld voor hen te duiden. “Als je niet op de hoogte bent van wat er op de bestemmingen die je aanbiedt speelt, kun je voor grote verrassingen komen te staan. We hebben mensen geëvacueerd uit vakantiebestemmingen waar men geen rekening hield met de risico’s. We moeten durven kijken waar het spannend is, welke plekken een uitdaging hebben en natuurlijk zijn er nog genoeg plekken waar je nog wel naartoe kan. Maar de wereld bevindt zich in een ‘polycrisis’. We gaan van de ene crisis over in de andere: asielcrisis, CO2-crisis, geopolitieke crisissen. En er komt altijd weer een nieuwe, waardoor we wegkijken van de ‘oude’ crisissen. Dat Nederlanders zo vaak wegkijken is écht een serieus probleem. We hopen maar dat het goed komt, maar dat is geen strategie.”

“Er is heel veel anti-reisindustrie activisme”

Weerbare bedrijven en samenleving

Schouten hamert erop dat er in Nederland moet worden gewerkt aan weerbare bedrijven, maar ook aan een weerbare samenleving. “Hoe ga je thuis om met de dreigingen? Heb je een radio op batterijen, heb je volle batterijen, water, enzovoorts? In Apeldoorn slaan mensen schoon drinkwater in nadat het kraanwater is verontreinigd. Bereid je voor, zowel thuis als op reis. Er is een website van de Rijksoverheid: crisis.nl en voorbereid.nl, waar je kunt zien wat je thuis nodig hebt in geval van nood. Die sites zijn er niet alleen voor momenten dat we in een grote oorlog terechtkomen, maar ook voor minder ‘ernstige’ situaties. Maar de Russen of Chinezen zijn ook in staat om vitale infrastructuur te saboteren of onze onderzeese kabels door te snijden, wat ons weken zonder stroom kan laten zitten waardoor er binnen een dag bruin water uit de kraan komt. Je moet je voorbereiden.”

De wereld is eng

Ook de reisindustrie heeft volgens Schouten te maken met heel veel uitdagingen. “Op het gebied van klimaat, terrorisme en op politiek vlak. Terrorisme is weer aan het opkomen. Ook in Nederland gaan we weer terroristische aanslagen krijgen. Steekincidenten in Duitsland nemen fors toe, maar het wordt niet meer vermeld in de Nederlandse media, omdat het zo vaak gebeurt. En activisme, dat zorgt voor onvrede en agressie. Er is heel veel anti-reisindustrie activisme en daar moet je je ook op voorbereiden. Dan heb je ook nog de gezondheidscrisissen die impact hebben op de reiswereld. Maar ondanks alles zeg ik ook: ‘Embrace chaos and adventure’. De wereld is eng, maar je kunt nog steeds geweldige dingen doen, mits je goed geïnformeerd bent.”

Tekst gaat verder onder de foto.

Onconventionele oorlogsvoering

“De Derde Wereldoorlog is gaande en we zijn daar al bij betrokken, alleen niet op de manier zoals we die kennen uit het verleden”, aldus Schouten. “Er rijden in Nederland geen tanks door de straten, hoewel in andere landen wel. Het is een onconventionele oorlogsvoering: ondermijning van de maatschappij, het saboteren van infrastructuur, desinformatie, ervoor zorgen dat de economie van een land kapot wordt gemaakt. Dit gebeurt overal ter wereld en heeft invloed op vakantiebestemmingen. We zien dat de samenwerking tussen landen, om het huidige westerse model te ondermijnen, impact heeft op vakantiebestemmingen. Landen die van oudsher onbezorgde vakantiebestemming zijn voor de Nederlander, beginnen vanwege economische redenen en vanwege politieke druk te neigen naar verbanden met landen die Nederland niet zo goed gezind zijn. Dat is een risico voor reizigers.”

Verkiezingen

Schouten wijst op het grote aantal landen waar er dit jaar verkiezingen zijn (geweest). “Verkiezingen zorgen voor politieke onrust en dat kan de reiswereld ernstig beïnvloeden. Denk maar eens terug aan wat we in Peru hebben gezien, waar opeens alle grenzen en luchthavens werden gesloten waardoor heel veel toeristen waren gestrand. Dit gebeurde uit het niets, maar eigenlijk ook weer niet. Je kon het echt wel aan zien komen. Durf te kijken naar onrust in een samenleving waar je als toerist of zakenreiziger naartoe gaat. Rusland is bijvoorbeeld bezig met old school oorlogvoering. Het saboteren van essentiële elementen: spoorwegen kapotmaken, bus depots in brand steken in Duitsland en Polen. Zorgen dat de spoorwegen in Frankrijk kapot zijn, zodat je niet meer met de hogesnelheidslijn kan reizen. Dit heeft allemaal direct impact op de reissector. En wat te denken van desinformatie. Welk Instagrambericht of nieuwtje kun je nog vertrouwen? Voor je het weet neem je een besluit om een kul-reden. Leer en zelf en leer je kinderen er mee omgaan.”

Tekst gaat verder onder de foto.

Veranderingen

“China kijkt 40 jaar vooruit en maakt daarop hun plannen. Langzaam, maar zeker wordt de invloed van China in bijvoorbeeld Afrikaanse landen groter en groter. In Nederland hebben we geluk als we elke vier jaar een nieuw kabinet hebben. Onze lange termijnvisie is nul. Nederland gaat het afleggen tegen andere landen, die veel slimmer in de wedstrijd staan”, aldus Schouten. “Over het geweld in het Midden-Oosten hoef ik niks uit te leggen, want het gaat er elke dag wel over in de media. Als Iran wordt aangevallen, kan je ‘kiss goodbye’ zeggen tegen heel veel vliegroutes naar Azië waardoor heel veel mensen niet meer op hun bestemming kunnen komen of niet meer kunnen terugvliegen. Er is ook nog een oorlog in de Nagorno-Karabach die af en toe oplaadt, de BRICS-landen vormen een blok tegen het westen en dit worden steeds meer landen. Dat zal economische gevolgen hebben voor Nederland. Een groep analisten van ons volgt continu wat er speelt in Latijns-Amerika en dat is best heftig. Je ziet er grote veranderingen, ook economisch en in landen waar het economisch minder gaat, zie je de criminaliteit toenemen. Landen waar je eerst nog onbezorgd op vakantie kon gaan, zijn opeens veranderd in landen waar het echt gevaarlijk is. Je kan niet meer uitgaan van een situatie die je twee jaar geleden zelf hebt ervaren op een bestemming. Misschien kan je met de juiste maatregelen nog steeds gaan en kan het nog steeds leuk zijn, maar je kan niet wegkijken van problemen.”

Grenzen

In besprekingen met reismanagers wijst Schouten regelmatig op landen die misschien hun grenzen wel willen dichtgooien of andere maatregelen nemen, zodat reizigers er niet meer zo gemakkelijk naartoe op vakantie kunnen. “Duitsland wil haar grenzen dichtgooien. Spanje wil eigenlijk heel veel data gaan verzamelen bij hotel- of autohuurboekingen. Het gaat alleen maar erger worden. We dachten dat de grenzen allemaal opener gingen worden en dat we veel vrijer kunnen reizen, maar nu kunnen we niet eens meer normaal naar Duitsland zonder grenscontrole. De anti-globalisten is gaande en dat merk je niet als je hier in Nederland (op een terrasje) zit, maar de reisbranche gaat hier heel veel van merken.”

“Het reisadvies van Buitenlandse Zaken is niet altijd up-to-date”

Mensenleven

“We hebben ook nog te maken met climate risk en sustainability en de goals die erbij horen, waardoor travel policies ook veranderen”, aldus Schouten. “Ik zie soms met lede ogen aan dat bedrijven met nieuw reisbeleid komen dat helemaal is gericht op duurzaamheid, waarbij alle veiligheidsaspecten eruit zijn gesloopt. Medewerkers die alleen nog maar met het openbaar vervoer mogen en een budget van 100 euro voor de hotelovernachting. Zoek maar eens een hotel in Parijs voor 100 euro. Dan kom je dus in de buitenwijken en ga je met de metro. Dat wil je niet als zakenreiziger. Dus denk als je met travel policy bezig bent niet alleen aan duurzaamheid, maar houdt ook de veiligheid op orde. Duurzaamheid is belangrijk, maar een mensenleven ook. Praat over veiligheid met de directie. Je kan dingen niet voorkomen door alleen het nieuws te volgen, want het nadeel van journalistiek: they are chasing the news. Het is pas sexy om te schrijven als er iets is gebeurd. Maar je wilt juist vooraf weten waar jij iets moet gaan regelen, in welke landen het wel eens hommeles kan. Je kan natuurlijk ook kijken naar landen waar het veiliger is en in die landen investeren.”

Reisadvies Buitenlandse Zaken

“Toen ik bij de AVD werkte, viel het mij op dat wij continu alerts uitbrachten en dat er weer geëvacueerd moest worden uit landen waarvan wij al een tijdje zeiden dat het daar spannend was. Toen was ik het op een gegeven moment zat en heb ik managers van de reisorganisaties bij elkaar gezet in een kamer en ze gevraagd: ‘Hoe kan dit?’ We hebben het hier over tien, vijftien jaar geleden. Toen kwam het eerlijke antwoord: ‘Eric, wij kijken helemaal niet naar de wereld. Wij kijken naar zonuren, yield management, wat is de goedkoopste hotelplek, hoe kan je er makkelijk komen, enzovoorts. We kijken niet naar de problemen in een land’. Dat moet de reiswereld echt veranderen”, aldus Schouten. “Het is een beetje veranderd, maar nog niet goed genoeg. Daar ben ik heel hard in. Nederlanders moeten zich beter informeren over de situatie in een land/regio. Hoping for the best is not a strategy. Ik kan wel verklappen dat het reisadvies van Buitenlandse Zaken niet altijd up-to-date is. Het loopt vaak achter óf is te landengericht. Dat betekent dat iets heel eng lijkt, terwijl je echt wel naar die stad kan gaan en dan nog steeds iets leuks kan doen.”

“Juist in tijden van nood heb je menselijk contact nodig”

Digitale afhankelijkheid

“Zorg ook dat je je medewerkers traint. Denk aan een training omgaan met situational awareness. Zorg dat je niet altijd afhankelijk bent van je telefoon en alles wat op je telefoon staat, maar leer omgaan met een papieren kaart. Een beetje om je heen leren kijken en vertrouwen op je gut feeling. Niet alleen maar digitale afhankelijkheid”, aldus Schouten. “We zien dat digitale afhankelijkheid je in de problemen kan brengen. Bedenk ook hoe je tijdens een gesprek communiceert en hoe blijf je communiceren als het fout gaat. In sommige landen werkt WhatsApp niet. Dat is vaak een verrassing voor heel veel mensen. En als we het hebben over zakelijk reizen, wees je er dan van bewust dat er heel veel wordt bespioneerd.”

Menselijk

“Zorg dat je zelf een plan hebt voor het moment dat je in de problemen komt. Zorg dat je een crisisplan hebt én hebben geoefend. Dat je weet wie je kan bellen. Telkens weer kom ik erachter dat mensen te veel afhankelijk zijn van de overheid, terwijl de overheid er eigenlijk niet altijd voor je is”, aldus Schouten. “Zorg dat je als reisbedrijf een crisismanagementplan hebt. Wie kan je bellen als het fout gaat tijdens de reis? Klopt het telefoonnummer van je verzekering? Heel vaak staan bij reisbedrijven apps centraal en stel je via de app je vraag, maar in de praktijk zien wij dat die apps vaak niet werken op momenten dat het fout gaat. Zorg voor die mensbenadering. In de hele samenleving zie je dat het steeds minder menselijk wordt, steeds meer AI driven. Maar kies als reisbedrijf voor menselijk contact, menselijke ondersteuning, juist in tijden van nood heb je dat nodig. Dan wil je niet afhankelijk zijn van digitale oplossingen. Wat hebben wij gedaan tijdens de meeste evacuatiemissies? Zorgen dat mensen gehoord werden. Even aandacht geven aan mental health. We hebben vorig jaar evacuaties vanuit Israël gedaan. Mensen die er op vakantie waren en opeens kregen ze te maken met inkomende raketten op het vliegveld. Ze waren begrijpelijkerwijs helemaal in paniek. Ze wisten niet hoe ze moesten reageren, want Nederlanders zijn dat niet gewend. Wij hebben ze stap voor stap telefonisch begeleid…”

Dit artikel komt uit de november-editie van Travelpro.